Roger Williams en de stichting van Rhode Island, een oase van tolerantie in de zeventiende eeuw
“Het is de wil en het bevel van God dat, sinds de komst van zijn Zoon, de Heer Jezus, een toestemming van de meest heidense, joods, Turkse of antichristelijke gewetens en aanbidding wordt gegeven aan alle mensen in alle naties en landen. God eist niet dat er een uniformiteit (overeenstemming) van godsdienst wordt uitgevaardigd en afgedwongen in welke burgerlijke staat dan ook. De afgedwongen eenvormigheid is vroeg of laat de grootste gelegenheid voor een burgeroorlog, voor het verpletteren van het geweten, voor de vervolging van Jezus Christus in zijn dienaren en voor de hypocrisie en de vernietiging van miljoenen zielen.”
In de jaren 1620 vestigde een groep strikte protestanten, de Puriteinen, zich in de regio Massachusetts in Noordoost-Amerika. Zij wilden leven volgens hun strikte interpretatie van het christendom en accepteerden geen andersdenkenden. In 1636 wilden ze een zekere Roger Williams gevangennemen en terugsturen naar Engeland. Williams had volgens de andere kolonisten een aantal zeer schokkende ideeën. Zo zei hij bijvoorbeeld dat Amerika van de indianen was en dat de koning van Engeland het recht niet had om het Amerikaanse land onder de kolonisten te verdelen. Hij geloofde ook dat echte christenen alle banden met de Kerk van Engeland moesten verbreken, omdat die Kerk corrupt (omkoopbaar, onbetrouwbaar) was. Om aan gevangenschap te ontsnappen, vluchtte Williams tijdens een koude winternacht de wildernis in. Indianen die hij kende en waarmee hij daarvoor bevriend was geraakt, verwelkomden hem en lieten hem een tijdje bij hen wonen. Ze gaven of verkochten hem een stuk land in de Narragansett Bay. Williams vormde daar een nieuwe kolonie, die hij ‘Providence’ noemde. Dat was de basis van wat nu de staat Rhode Island in de Verenigde Staten is.
In zijn nieuwe nederzetting (‘woonplaats’) richtte Roger Williams een democratische samenleving op waar alle mensen als gelijkwaardig werden beschouwd (maar toch hadden vrouwen nog altijd geen stemrecht). Er was godsdienstvrijheid voor iedereen: mensen van elke geloofsovertuiging (protestanten, katholieken, joden, heidenen (indianen), moslims) konden hun geloof in het openbaar uitoefenen. Zo konden ze bijvoorbeeld religieuze gebouwen neerzetten. Bovendien maakten de burgerlijke autoriteiten plaats voor iedere geloofsovertuiging, waardoor ze geen specifiek religieus verdrag konden opleggen of konden verhinderen. Zo schaften ze bijvoorbeeld de zondagsrust af, omdat dat een christelijke praktijk was. Ook kon iedereen, van om het even welke geloofsovertuiging (ook atheïsten), ambtenaar of magistraat (iemand met een belangrijke functie bij de overheid) worden. Het was zelfs tegen de wet om een eed af te legen, omdat men dat zag als een religieuze daad. De enige reden voor de overheid om zich met religieuze zaken te bemoeien, was als de burgerlijke orde in gevaar kwam of als de rechten van anderen niet werden gerespecteerd. Daarom betaalden alle inwoners dezelfde belastingen. Die mate van vrijheid was in die tijd echt revolutionair (baanbrekend), en dat is het waarschijnlijk nog altijd (zie clipping Schellekens d1 – Rhode Island Royal Charter).
For more information on this and other peace treaties, see