Het Sefardisch Museum in Toledo/Holocaustherdenkingscentrum voor de Joden in Macedonië, Skopje: De verdrijving van de Joden uit Spanje
In de jaren 1400 werd het leven van de joden in het christelijke Spanje altijd maar moeilijker. Ze mochten niet alle beroepen uitoefenen of contact hebben met christenen. Precies zoals ze eeuwen geleden uit moslimlanden waren gevlucht, zijn de joden toen ook uit christelijke streken gevlucht. Er waren pogroms (gewelddadige aanvallen op bepaalde minderheidsgroepen), geweld en gedwongen bekeringen tot het christendom. De joden die zich bekeerden, vertrouwde men niet en noemde men ‘maranen’, wat ‘zwijnen’ betekent. Sommigen bleven het jodendom in het geheim beoefenen. De rooms-katholieke paus richtte een rechtbank op die ketters (iemand die een geloofsovertuiging heeft die afwijkt van de officiële) en geheime joden zocht. Men beschuldigde de joden er onterecht van dat ze probeerden christenen uit hun geloof te halen. Uiteindelijk kondigden Isabelle en koning Ferdinand in 1492 een uitwijzingsdecreet af, het Verdrijvingsedict. Het beval alle joden om zich te bekeren tot het katholicisme of om Spanje te verlaten. De meeste verdreven (weggejaagde) joden gingen naar Portugal, om daarna verder te reizen naar Noord-Afrika, Italië, Frankrijk of Nederland. Later verspreidden ze zich in het Turkse Rijk. De herinnering aan de levendige joodse gemeenschap en haar bijdrage aan de Spaanse beschaving ging in Spanje voor de volgende eeuwen verloren.
Uitsluiting en discriminatie:
Joodse musea spelen een belangrijke rol in het confronteren van stereotypen en het onthullen van de mechanismen van uitsluiting en discriminatie. In Europa geven deze musea inzicht in de ervaringen van een minderheid die eeuwenlang als minderwaardig werd beschouwd binnen de christelijke samenleving. Hoewel Joden vaak werden getolereerd, werd hun bestaan vaak bedreigd door negatieve stereotypen en vooroordelen. Deze uitsluiting en discriminatie escaleerden soms in vervolging en geweld.
In de 20e eeuw was de Holocaust, waarbij de meerderheid van de Europese Joden werd vermoord, het hoogtepunt van rassenhaat die zijn wortels had in eerdere maatschappelijke ontwikkelingen. Joodse musea behandelen deze historische antisemitische stereotypen en conflicten door licht te werpen op hun oorsprong en de processen waarmee ze werden bestendigd. Door de verwoestende gevolgen van religieuze onverdraagzaamheid, nationalisme en racisme te benadrukken, proberen deze instellingen waardevolle lessen uit de geschiedenis te leren. Ze bestrijden vooroordelen, bevorderen tolerantie en moedigen waardering voor culturele diversiteit aan.
Ken je nog andere voorbeelden uit de geschiedenis waarbij een religieuze, etnische of nationale minderheid uit een gebied werd weggejaagd? Wat zou er gebeuren met het culturele en materiële erfgoed van een gemeenschap die gedwongen is te vertrekken?