Graeme Murdoch, "Reformatie-Europa in kaart gebracht".
De volgende tekst van een wetenschapsblog is nuttig om kaarten te begrijpen die historische situaties weergeven, vooral over religie.
"Kaarten kunnen nuttig zijn. Kaarten kunnen ook misleidend zijn. Op veel kaarten van het Europa van de Reformatie staan verschillende religies met verschillende kleuren aangegeven. Je zou daarom kunnen denken dat alle gebieden met dezelfde kleur op de een of andere manier verenigd waren. Dit gaat echter voorbij aan de verdeeldheid binnen de kerken. Veel kaarten suggereren dat staatsgrenzen ook religieuze grenzen waren. Dit is echter misleidend. Staatsgrenzen scheidden protestantse en katholieke samenlevingen vaak niet netjes. Minderheidsgemeenschappen overleefden in veel gebieden (met of zonder het wettelijke recht daartoe). Mensen die in grensgebieden woonden, konden over grenzen heen reizen om naar de kerk van hun keuze te gaan. Kaarten moeten ons niet voor de gek houden. In veel delen van Europa bleven mensen met verschillende religies als buren samenleven. Protestantse en katholieke samenlevingen bleven met elkaar verbonden. Soms leefden mensen met verschillende religies in relatieve vrede samen. Soms leidden religieuze verschillen tot geweld in gemeenschappen. Kaarten van het religieuze leven in het Europa van de Reformatie kunnen nuttig zijn. We moeten echter goed nadenken over de realiteit van het dagelijks leven. De wetten over religie die werden gemaakt door koningen en parlementen waren belangrijk. De keuzes van gewone vrouwen en mannen waren ook belangrijk bij het vormgeven van het religieuze leven in Europa na de Reformatie."
Een voorbeeld hiervan is te zien in het knipsel “Augsburg 1555 - Kaart: Officieel geaccepteerde religies in Europese gebieden 1555”.
Context:
De Reformatie zorgde voor een splitsing van de christelijke kerk in Centraal-Europa. Theologen als Maarten Luther, Ulrich Zwingli en anderen stelden nieuwe leerstellingen op over het christelijk geloof en geloof. Ze vonden al snel veel volgelingen. De verschillende Duitse staten splitsten zich op tussen de katholieke en de evangelische kant en verdeelden zich ook in twee politieke partijen. Na jaren van politieke strijd mondde dit conflict na 1546 zelfs uit in burgeroorlogen.
In 1555 kwamen de gezanten van de Duitse staten bijeen in Augsburg. Ze zochten naar een manier om het conflict op te lossen en een einde te maken aan de godsdienstoorlogen in Duitsland. De Augsburgse Godsdienstvrede van 25 september 1555 accepteerde uiteindelijk het bestaan van twee verschillende christelijke kerken. De vorsten en heersers konden beslissen of ze bij de oude katholieke kerk wilden blijven of zich wilden aansluiten bij het nieuwe lutherse geloof zoals geformuleerd in de Augsburgse Confessie van 1530. De Lutherse staten stonden nu op gelijke voet met de katholieke. Andere religieuze groepen, die met de Reformatie opkwamen, werden echter uitgesloten van het Vredesverdrag. Vrijheid van godsdienst gold alleen voor de Duitse landgoederen, d.w.z. de vorsten en keizerlijke steden. Hun onderdanen moesten het geloof van hun vorsten volgen of mochten emigreren. De Vrede van Augsburg luidde een lange periode van vrede in de Duitse landen in, die pas eindigde met de Dertigjarige Oorlog in 1618.
Wat kun je uit deze tekst leren over het gebruik van historische kaarten? In welk opzicht zijn ze nuttig en in welk opzicht misleidend?
Meer informatie over De Vrede van Augsburg is te vinden op On Site, In Time.
Zie voor meer informatie over dit en andere vredesverdragen