POLIN Museum van de Geschiedenis van de Poolse Joden: Statuut van Kalish - de inplanting van joodse nederzettingen in de Poolse landen tijdens de middeleeuwen

“Wij, Boleslav, maken bij de gratie (genade) van God, hertog van Wielkopolska, aan ons volk vandaag en in de toekomst bekend... dat we hebben besloten om de Joden die in het hele gebied van ons land wonen, woord voor woord de wetten en privileges te presenteren die ze van ons hebben gekregen.”

Fragment van het Statuut van Kalisz, 1624 Het Statuut van Kalisz was een charter, een geschreven tekst met afspraken en richtlijnen, dat hertog Boleslav de Vrome in 1264 uitgaf voor de Joden in Wielkopolska (Groot-Polen). Het was de eerste uitgebreide regeling rond de Joden in de Poolse landen. De hertog vond dat de Joden nuttig waren voor de lokale economie en gaf hen toestemming om in zijn land te wonen en een bedrijf te runnen. Ze hadden dezelfde handelsrechten als de christenen, en de hertog garandeerde hun vrijheid van godsdienst en beschermde hun leven en eigendommen. De hertog stelde ook een rechter aan die conflicten tussen joden en christenen moest oplossen. Dat betekende dat de stadsrechtbanken geen rechtsmacht meer hadden over joden. Het beste bewijs van die samenwerking zijn munten met Hebreeuwse inscripties die in de 12e en 13e eeuw in de Poolse landen werden geslagen. Dat gebeurde door Joden die toestemming kregen om die activiteit uit te oefenen, en de munt diende als officiële hertogelijke munt. De Hebreeuwse inscripties bevatten een zegening en de namen van zowel de heerser als van de Joden die de munten geslagen hebben.

Coëxistentie/ Samenleving

Joodse musea als herinnering aan de eeuwenlange Joodse aanwezigheid en het samenleven met de lokale bevolking Joodse musea in Europa tonen de behoefte van de Europese samenlevingen om hun moeilijke Joodse geschiedenis goed te maken en om de stilte rond de Holocaust te doorbreken. Ze laten het perspectief zien van een minderheid, die al vele eeuwen aanwezig is in de Europese geschiedenis en cultuur. Op die manier herinneren ze ons aan het multi-etnische verleden van sommige landen of regio’s, met multi-etnisch bedoelt men dat er verschillende bevolkingsgroepen met verschillende culturele en etnische achtergronden samenleven. Hun tentoonstellingen tonen de Joodse geschiedenis als onderdeel van de lokale geschiedenis. Ze benadrukken de perioden van vreedzame samenwerking en wederzijdse invloeden, maar ook de momenten van conflict en crisis. Ze tonen ook het bijzondere karakter van de Joodse cultuur op een bepaalde plaats. De Joodse musea willen de bezoekers openstellen voor het idee van culturele verscheidenheid en tolerantie.

Wat weet je over de samenleving in het middeleeuwse Europa? Hoe was die georganiseerd? Waarom denk je dat de hertog geïnteresseerd was in het behouden van de vrede tussen verschillende sociale lagen en religieuze groepen in zijn land?