POLIN Museum voor de Geschiedenis van de Poolse Joden: Religieuze debatten in de 16e en 17e eeuw Pools-Litouwse Gemenebest
Op deze zeventiende-eeuwse ets (een afdruk van een tekening die in een koperen of zinken plaat is gegraveerd) is een panorama van Trakai te zien, een stad in de buurt van Vilnius. Trakai was een van de grootste centra van het karaïetisch jodendom. Op de ets is een Karaïetisch gebedshuis te zien, en daarnaast een Tartaarse moskee. In het Pools-Litouwse Gemenebest was het namelijk typerend om verschillende godsdiensten naast elkaar te zien. Het was de thuisbasis van katholieken, joden, orthodoxe christenen, moslims, lutheranen, calvinisten, Armeniërs en vele anderen.
Het deel van de tentoonstelling in het Museum voor de Geschiedenis van de Poolse Joden dat rond het panorama van Trakai is gebouwd, richt zich op de moeilijke religieuze debatten (discussies) die de vertegenwoordigers van verschillende religies voeren. Op grote schaal kon dat door de ontwikkeling van de drukkunst, die het mogelijk maakte om heilige geschriften en polemische opstellen (met een duidelijke stellingname en een beetje ruzieachtig) te verspreiden. Zo’n debatten zorgden voor een beter begrip tussen de verschillende godsdiensten, maar toch leidden ze tegelijk tot conflicten en geweld, vooral aan de kant van de Katholieke Kerk, die haar bedreigde positie na de Reformatie probeerde te versterken.
Co-existentie: Joodse musea als herinnering aan de eeuwenlange Joodse aanwezigheid en het samenleven met de lokale bevolking
Joodse musea in Europa tonen de behoefte van de Europese samenlevingen om hun moeilijke Joodse geschiedenis goed te maken en om de stilte rond de Holocaust te doorbreken. Ze laten het perspectief zien van een minderheid, die al vele eeuwen aanwezig is in de Europese geschiedenis en cultuur. Op die manier herinneren ze ons aan het multi-etnische verleden van sommige landen of regio’s, met multi-etnisch bedoelt men dat er verschillende bevolkingsgroepen met verschillende culturele en etnische achtergronden samenleven. Hun tentoonstellingen tonen de Joodse geschiedenis als onderdeel van de lokale geschiedenis. Ze benadrukken de perioden van vreedzame samenwerking en wederzijdse invloeden, maar ook de momenten van conflict en crisis. Ze tonen ook het bijzondere karakter van de Joodse cultuur op een bepaalde plaats. De Joodse musea willen de bezoekers openstellen voor het idee van culturele verscheidenheid en tolerantie.